Organizacja Narodów Zjednoczonych ogłosiła rok 2020 Międzynarodowym Rokiem Zdrowia Roślin. Czy te obchody są ważne dla całego naszego społeczeństwa począwszy od rolników a na ludziach nauki kończąc?

- Na pewno tak. Dlatego, że zdrowie roślin będzie się w bezpośredni sposób przekładać na zdrowie kolejnych elementów łańcucha troficznego, począwszy od zwierząt poprzez inne organizmy, a skończywszy na człowieku. Jeżeli weźmiemy pod uwagę to, że znaczną cześć naszej codziennej diety stanowią produkty pochodzenia roślinnego to w konsekwencji to wszystko, co znajduje się w roślinach – nie tylko związki prozdrowotne, ale również różnego rodzaju zanieczyszczenia czy substancje szkodliwe, bądź toksyczne będą w bezpośredni sposób oddziaływały na nasze zdrowie. W konsekwencji mogą też oddziaływać na nasze życie. Nie bez znaczenia jest również fakt, że w ostatnim okresie coraz większą uwagę przykłada się właśnie do żywności prozdrowotnej. I nie tylko wprowadzamy, biofortyfikujemy rośliny różnego rodzaju składnikami mineralnymi, ale również zaczynamy zastanawiać się nad tym, czy nie warto byłoby sięgnąć po aminokwasy. Takie nawozy już istnieją na rynku. Może warto by było sięgnąć po mieszanki aminokwasów bądź substancje bioaktywne, które będą korzystnie oddziaływać nie tylko na zdrowie roślin, ale również na zdrowie zwierząt czy człowieka.

Rośliny mają wielkie znaczenie jeżeli chodzi o życie człowieka. Jak zatem powinniśmy je chronić. Jak wpływać na ich zdrowie z punktu widzenia nauki i jakie nauka podejmuje działania, aby chronić zdrowie roślin?

- To jest bardzo ciekawy temat. Dlatego, że zdrowie roślin kształtujemy na wielu płaszczyznach. Po pierwsze, robimy to poprzez właściwe nawożenie czyli stosowanie odpowiednich dawek nawozów dostosowanych do potrzeb pokarmowych roślin i zasobności gleby i aplikowanych w odpowiednich fazach rozwojowych. Będzie to korzystnie modyfikowało parametry jakościowe, jak również wpływało na odporność roślin przeciwko chorobom grzybowym czy bakteryjnym. Będą to także rożnego rodzaju substancje wprowadzane bezpośrednio do gleby, wzbogacające glebę i stwarzające korzystne warunki do prawidłowego wzrostu i rozwoju roślin. Będzie to przekładało się również na zwiększenie ich odporności na stresy biotyczne i abiotyczne. Mam tu na myśli chociażby kwasy humusowe, które wpływają zarówno na poprawę bilansu wodnego, jak i poprawę warunków powietrznych występujących w glebie oraz na strukturę gruzełkowatą, czy też w konsekwencji na rozwój systemu korzeniowego roślin. A to z kolei będzie się przekładało na zwiększenie ich zdrowotności.

No właśnie, jeżeli chodzi o rośliny, to jaki wpływ na ich zdrowie, na ich żywotność ma to wszystko co nas aktualnie otacza, zachodzi wokół nas – np. zmiany klimatu i związane z tym wahania temperatur?

- Roślina jest tak samo jak człowiek organizmem żywym, więc wszystkie zmiany, które dotyczą człowieka i zwierząt będą również dotyczyły roślin. Chociaż roślina nie mówi i tym samym nie powie nam, co czuje, to my i tak po jej wyglądzie, po jej składzie chemicznym, czy po jej parametrach jakościowych będziemy mogli ocenić, że reaguje w sposób negatywny, np. na zanieczyszczenia powietrza. Chociażby to, co miało miejsce w latach siedemdziesiątych minionego wieku, gdzie praktycznie duża część ekosystemów leśnych Europy uległa zniszczeniu w efekcie działania zanieczyszczeń o charakterze kwaśnym. Był to ewidentny przykład negatywnego oddziaływania zanieczyszczeń gazowych na środowisko przyrodnicze, w tym roślinność. Obecnie mamy do czynienia z różnego rodzaju związkami chemicznymi przedostającymi się do wód powierzchniowych i podziemnych, czy też do środowiska glebowego. I stąd też bardzo łatwo przedostają się do roślin, co także skutkuje obniżeniem ich zdrowotności.

Obserwowane w ostatnim okresie ocieplenie klimatu pociąga za sobą szereg niekorzystnych zmian, które są już widoczne w środowisku przyrodniczym. Należą do nich zmiany cyrkulacji atmosferycznej, bilansu wody, a w przypadku roślin zmiany długości okresu wegetacji oraz zasięgu ich upraw. W końcowym efekcie może to przyczynić się do zmian warunków klimatycznych (upały, susze), wzrostu częstości występowania anomalnych zjawisk pogodowych i klimatycznych, niekiedy o ekstremalnym natężeniu, co może niejednokrotnie prowadzić do obniżenia produkcji roślinnej.

A jakie działania instytucje zajmujące się rolnictwem, ochroną środowiska powinny podjąć aby zachować rośliny w dobrej kondycji. Zarówno te rośliny, które nas otaczają jak i te związane bezpośrednio z działalnością człowieka czyli wszelka produkcja roślinną?

- Tutaj są dwa sprzeczne ze sobą tory działania. Z jednej strony jako populacja ludzka musimy dążyć do tego, aby zwiększyć ilość produkowanej żywności. Intensyfikujemy więc rolnictwo. Z drugiej strony bardzo istotny jest element bioróżnorodności. Musimy dbać o to, aby zachować bioróżnorodność. I to nie tylko siedlisk naturalnych, jak torfowiska, lasy czy łąki, ale również bioróżnorodność upraw polowych. Stąd też bardzo istotne są elementy związane z odpowiednimi zabiegami agrotechnicznymi, np. stosowaniem właściwego płodozmianu. Niezbyt intensywna produkcja roślinna umożliwi nam utrzymanie całej gamy, nie tylko roślin uprawnych wykorzystywanych przez nas do celów użytkowych, ale również roślin, które naturalnie występują w środowisku przyrodniczym. Nieodpowiednie dawki środków ochrony roślin mogą spowodować w pewnym momencie zwiększenie ilości patogenów czy grzybów, które się na nie uodporniły. Z drugiej strony doprowadzi to do zniszczenia roślin, które mogą być rozpatrywane jako chwast, ale również jako piękna ozdoba naszych ogrodów.

W jaki sposób można ludziom zwrócić uwagę na to, że rośliny i ich zdrowie jest ważne także dla ich życia ?

- Myślę, że powinniśmy naszą edukacje zacząć już od małych dzieci, jednocześnie nie zapominając o ludziach w wieku produkcyjnym, którzy muszą zdać sobie sprawę, że jesteśmy tylko przez pewien okres na tej ziemi i musimy pozostawić naszym następcom tą bioróżnorodność środowiska i roślinność w takim stanie w jakim ją zastaliśmy, czyli w stanie dobrym.

Czy na uczelni, którą Pani reprezentuje. planowane jest uczczenie w jakiś sposób Międzynarodowego Roku Zdrowia Roślin ?

- Na uczelni podejmowane są różnorodne działania związane głównie z edukacją studentów, również w zakresie zdrowia roślin i jego znaczenia dla człowieka. Natomiast jeśli chodzi o działania dodatkowe, to Polskie Towarzystwo Magnezologiczne im. Prof. Juliana Aleksandrowicza, którego mam wielki zaszczyt być Prezesem, organizuje w tym roku Międzynarodową Konferencję, której jednym z punktów będzie właśnie zdrowie i ochrona roślin przed negatywnymi skutkami zmian w ich środowisku naturalnym.

Dziękuję za rozmowę